Piter
| Piter | |||||
| saks.: Sankt Petersburg | |||||
 | |||||
| |||||
| Valdkund | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Губернатор | |||||
| Istorii i geografii | |||||
| Pind |
| ||||
| Korktuz' |
3 | ||||
| Aigvö | |||||
| Ekonomik | |||||
| Eläjad | |||||
| Eläjad |
| ||||
| Lugun identifikatorad | |||||
| Kod ISO 3166-2 |
RU-SPE | ||||
| Код ОКАТО | |||||
| Telefonan kod |
812 | ||||
| Počtan indeksad |
199406 и 190000 | ||||
| - | |||||
|
| |||||
|
Официальный сайт(ven.) | |||||
|
| |||||
| lugeda • diskussii • redaktiruida | |||||
![Флаг[d]](/wiki/Fail:Flag_of_Saint_Petersburg.svg)
![Герб[d]](/wiki/Fail:Coat_of_Arms_of_Saint_Petersburg_(2003).svg)
.png)
Sil sanal voib olda toižid znamoičendoid; miše nähta niid, tulgat tänna.
Piter (subjekt da vägilidn.
Lidn om Lodehližen federaližen ümbrikon administrativine keskuz. Mugažo Piter om Leningradan agjan tobmuden severziden-se aluzkundoiden sijaduztahoks (vhesai 2022), i erased Venäman valdkundaližen tobmuden aluzkundad ratas siš. Vspäi 1992 RVÜ:n Parlamentoidenkeskeižen assamblejan sijaduz om Tavrine pert'kulu. Vspäi 2008 Venälaižen Federacijan Konstitucine käskuzkund sijadase Piteriš.
Piter om Venäman znamasine ekonomine, tedoline da kul'turkeskuz, järed transportsol'm.
Lidnan istorine keskuz da ühtenzoittud senke muštpachiden kompleksad oma pandud UNESCO:n Mail'man jäl'gusen nimikirjuteshe; se om Venäman kaikiš suremb turistine keskuz.
Lidnan nimed
Lidnan istorižed nimed:
- Sankt-Piter-Burh/Sankt-Peterburg, 16 (27). semendku 1703 — 17 (30). eloku 1914;
- Petrograd, 18 (31). eloku 1914 — 25. viluku 1924;
- Leningrad, 26. viluku 1924 — 5. sügüz'ku 1991;
- Sankt-Peterburg, vodes 1991 sügüz'kun 6 päiväspäi.
Oficialižetomad nimed: «Pohjoine pälidn», «Pohjoine Pal'mir», «Pohjoine Venecii», «Lidn Neval», «Kul'turpälidn», «SPb», «Vauktoiden öiden lidn», «Revolücijan kätte (lidn)» (NSTÜ:n aigan).
Istorii
Venälaižen imperijan pälidnan.
Vs 1993 tal'vkun 25. päiväspäi Piter om olmas Venäman federaližen alištusen lidnaks vn 1993 Venäman Konstitucijan mödhe.
Piterin Päkäskuz[4] om vahvištadud vn 1998 14. päiväl vilukud Käskusenandajan Suiman ezitajil, allekirjutadud gubernatoral sen-žo voden 28. päiväl uhokud da om väges äiluguižidenke vajehtusidenke.
Geografijan andmused
Piter sijadase Pohjoižes Evropas, Venälaižen Federacijan lodehpoles, Baltijan meren Suomen lahten randpolen päivnouzmas, Nevanjogen suhištos.
Federacijan subjekt röunatab Leningradan agjanke kaikil polil päiči päivlaskmpoles.
Pind om 1439 km², sidä kesken mecištutesed da Ižor, Slavänk, Murzink; oiktad — Must jogihut). Lidnan röunoiš Suomen lahten kaikiš suremb sar' om Kotlin.
Reljef om tazo alangoikaz. Lidnan keskuz seižub 1..5 metrad korktusil ülemb valdmeren pindad, ende ani jogavoččed sur'veded oleliba täs sihesai, kuni saudihe Karjalan kaglaz), suvipäivlaskmpol' — 5..22 m. Kaikiš korktemb čokkoim om Dudergofan korktusiden Pähkimkukkaz (176 m) lidnan suves Krasnosel'skijan rajonas.
Klimat om ven kontinentaline Baltijan meren klimatan pirdoidenke. Heinkun keskmäine lämuz om +19 C°. Vilukun da uhokun lämuz om −6 C°. Paneb sadegid 660 mm vodes, kezakus-elokus oleskeleb niid enamba (70..80 mm kus), uhokus-sulakus — vähemba (30..35 mm kus).
Londuseližed varad oma sauvondmaterialad (saved, letked, mouckivi) da reskvezi.
Administrativine jagand
| Piter jagase 18 rajonaks: | ||
| Rajoniden röunoiš sijadase 111 südäilidnalašt municipališt ühtnikad: 81 municipališt ümbrikod (erasil oma ičeze nimed, erasil — vaiše nomerad), 9 lidnad (Zelenogorsk, Kolpino, Krasnoje Selo, Kronštadt, Lomonosov, Pavlovsk, Petergof, Puškin, Sestroreck) i 21 žilod. | ||
Tobmuz
Lidnan pämez' nimitase gubernatoraks. Aleksandr Beglov radab Piterin gubernatoran vs 2018 redukun 9. päiväspäi. Kaik rahvaz änestab händast videks vodeks. Gubernator om mugažo lidnan Ohjastusen pämez', hän märičeb sen strukturad da paneb Ohjastusen ühtnijoid radnikusile. Ühesa varagubernatorad da Gubernatoran Administracii oma hänele abhu.
Piterin üks'kodine parlament om Väčeslav Makarov radab Käskusenandajan Suiman ezimeheks vs 2011 tal'vkun 14. päiväspäi kahtenden strokun jäl'geten. Suiman ühthižtö Ohjastusenke paneb eloho gubernatoran ezitajas — Ohjastusen ühtnijas päliči.
Radonoigendai tobmuz om Piterin Ohjastuz. Federacijan subjektan komitetad, ohjandused, inspekcijad da radnikoičendad alištudas Ohjastusele.
Vn 2019 8. päiväl sügüz'kud valitihe gubernatorad, nügüdläine gubernator sai vägestust ezmäižel tural 64,43% änid satusenke. Edeline gubernator om Georgii Poltavčenko, hän om ranu kaks' strokud vll 2011−2018. Käskusenandajan Suiman ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2016 18. päiväl sügüz'kud (6. kucund).
Eläjad
Piter om Man kaikiš pohjoižemb lidn, kudamban eläjiden lugu om enamb 1 mln eläjid. Se om Moskvan i Londonan jäl'ghe) da ühtenz' lidn, kudamb ei ole valdkundan pälidn. Se om suren lidnaglomeracijan keskuz (5,9 mln vl 2015, 11,6 tuh. km² pindanke).
Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 4 879 566 ristitud[5], sidä kesken 271 vepsläšt[6]. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'. Kaik ristitud oma lidnalaižed.
Rahvahad (enamba 0,4% vl 2010): evrejalaižed — 0,5%, azerbaidžanlaižed — 0,4%, toižed rahvahad — 3,5%, rahvahuden ozutandata — 13,4%.
Transport
Piter om Venäman järed transportsol'm, viž päraudtestancijad om lidnas. Allegron-üläkiruhjonused ajadas Piterin (Suomenman päraudtestancii) da Moskvan keskes. Rengazavtote ümbri Piteriš om saudud vll 1998−2011.
Piteriš om kundališt transportad: avtobusoid, trolleibusid, tramvaid, lidnelektrojonusid da maršrutkid. 1955. vodespäi metropoliten radab lidnas.
Rahvahidenkeskeine civiline Pulkovo-lendimport (LED / ПЛК) om üks'jäine lidnas, sijadase röunanno Moskvan rajonas, 15 km suvhe lidnan keskusespäi, tehtas reisid Evropan i Azijan äjihe maihe, mugažo om äi reisid Venämadme.
Galerei
Petran I muštpacaz Senatan torgul
(«Vas'kne raccastai»)
«Avrora»-kreiser
- St Isaacs SPb.jpg
- Казанский собор.jpg
Kazanin päjumalanpert'
Tal'veline pert'kulu
(Ermitaž-muzei)
.svg){kind=link}
Tetabad sündnuded
- Tat'jana Bulanova (sünd. 1969) — Venäman estradan pajatai, aktris.
- Nikolai Fomenko (sünd. 1962) — Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman pajatai, akt'or, avtovoibištelii, biznesmez'.
- Boris Grebenščikov (sünd. 1953) — Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman rokmuzikankirjutai, runokirjutai, pajatai-gitarist, radiovedäi.
- Alisa Grebenščikova (sünd. 1978) — Venäman teatran da kinon aktris.
- Maksim Leonidov (sünd. 1962) — Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman pajatai, akt'or.
- Väčeslav Malafejev (sünd. 1979) — Venäman futbolist-verainik.
- Zara (sünd. 1983) — Venäman pajatai.
Piterihe sidodud vepsän muštatiž i ozoitez
- Mustatiž
- Mužik oli verdunu Piterin päle kümne vot, a Piter-se ei ni olend tenu.
- Ozoitez
- Piteriš pino vereb, a mijale kulub (jumalanjuru).
Homaičendad
- ↑ https://lenta.ru/news/2018/10/03/poltavchenko/
- ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
- ↑ 3,0 3,1 https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Bul_MO_2023.xlsx
- ↑ Piterin Päkäskusen tekst. — Constitution.garant.ru. (ven.)
- ↑ Venäman kaikenaigaine ristitišt vl 2010. — Rosstat (gks.ru). (ven.)
- ↑ Население коренных малочисленных народов Российской Федерации по родному языку по отдельным субъектам (Venälaižen Federacijan igähižiden vähäluguižiden rahvahiden ristitišt mamankelen da subjektan polhe) // Rosstat (gks.ru). — Lpp. 21−22. (ven.)
Irdkosketused
- Tobmuz
- Smol'nii — Piterin Administracijan (gubernatoran da Ohjastusen) oficialine portal (gov.spb.ru). (ven.) (angl.)
- Piterin Käskusenandajan Suiman oficialine sait (assembly.spb.ru). (ven.) (angl.)
- Toižed
- Oficialine turistine lidnanportal (visit-petersburg.ru). (ven.) (angl.)
- «Piterin ma» (mirpeterburga.ru) — internet-portal lidnan istorijan polhe. (venäkelel)
- Piterin enciklopedii (encspb.ru). (ven.) (angl.)
- Piterin istorii da mel'heižtahod walkspb.ru-saital. (venäkelel)
- Piterin rajoniden kart spb4rent.com-saital. (ven.)
Piter |
||
|---|---|---|
| Rajonad: |
Admiralteiskii | Frunzen | Kalininan | Keskuzrajon | Kirovan | Kolpinon | Krasnogvardeiskii | Krasnosel'skii | Kronštadtan | Kurortan | Merenrandaine | Moskvan | Nevan | Petrodvorecan | Petrogradan | Puškinan | Vasileostrovskii | Viipurin |  |
| Lidnad: |
Kolpino | Krasnoje Selo | Kronštadt | Lomonosov | Pavlovsk | Petergof | Puškin | Sestroreck | Zelenogorsk | |
| Venälaižen Federacijan subjektoiden pälidnad | ||
| Joškar-Ol | Moskv | Sur' Uz'lidn | Tümen' | Uf | Ulan Ude | Ul'janovsk | Vladikavkaz | Vladimir | Vladivostok | Volgograd | Vologd | Voronež | ||
| Nece kirjutuz Vepsän Vikijas: Питер. |