Singapur

Singapuran Tazovaldkund
Republic of Singapore (angl.)
Republik Singapura (mal.)
新加坡共和国 (kit.)
*(Ksīndziāpō Gònghéguó)*
சிங்கப்பூர் குடியரசு (tamil.)
*(Ciŋkappūr Kudijarasu)*
Flag;	Valdkundznam;
Eläjiden lugu (2018)	5,995,991 ristitud
Pind	718 km²
Kel'	malain, tamilan
Valdkundan pämez'	Halima Jakob
Päministr	Li Sän' Lun
Religii	daosizm, induizm
Val'ut	singapuran dollar (SGD)
Internet-domen	.sg
Telefonkod	+65
Aigvö	UTC+8

Tarbhaine lehtpol'

Anglijankel'ne tarbhaine lehtpol'

Keskuzrajonan territorii) — ohjastusen ištundoiden sija.

Singapur (mal.: Singapura, tamil.: சிங்கப்பூர் Ciŋkappūr), täuz' oficialine nimituz — Singapuran Tazovaldkund (mal.: Republik Singapura, tamil.: சிங்கப்பூர் குடியரசு Ciŋkappūr Kudijarasu), om sar'hine lidn-valdkund Azijan suves. Om pälidnaks ičesaz.

Etimologii

Singapuran nimi sündui malain singa-sanaspäi («lev»), mitte oli ottud velgha sanskritaspäi (sanskr.: सिंह siMha — «lev»), da sanskritan पुर pura-sanaspäi («lidn»).

Istorii

Vn 1965 9. päiväl elokud Singapur tedištoiti ripmatomudes Malaizijaspäi.

Valdkundan konstitucii^[2] om vahvištadud vl 1963, se om väges ripmatomuden päiväspäi tähäsai möhembaižidenke vajehtusidenke.

Geografijan andmused

Singapuran topografine kart.

Singapur seižub 63 sarel, Singapur-sar' (Pulau Udžong) om kaikiš suremb niišpäi. Se sijadase suvhe Malakkan pol'sarespäi, 137 kilometrad pohjoižhe ekvatoralpäi. Valdkund om erištadud Malaizijaspäi Džohor-sal'mel, Indonezijaspäi — Singapuran sal'mel.

Singapur om meriröunoiš Malaizijanke pohjoižes. Randanpird om 193 km. Valdkundan pind — 718 km² (vozil 1960 oli 581 km²), se ližadab aigan mändes sariden ühtištusel.

Kaikiš korktemb londuseline čokkoim om Bukit Timah-kukkaz (166 m). Kacmata Indonezijan tektonižen lohkaidusen lähembusele, lujid manrehkaidusid ei olele. Jogid eile, om severz' reskvezivaradint atmosfersadegid keradamha. Mec otab 3,3% territorijad.

Klimat om ekvatorialine räk da neps. Paneb sadegid 2342 mm vodes, enamba kaiked — kül'mkus-vilukus.

Londuseližed varad oma kala, süväd merikarad.

Politine sistem

Parlamentan pert' Singapuras.

Ohjandusen form om unitarine parlamentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (angl.: President), kaik rahvaz valičeb händast kudeks vodeks. Prezidentale sab panda kel'dod käskusiden projektoihe. Ken ezitab parlamentan enambust prezidentan mel'pidegen mödhe, ka hän paneb necen parlamentan ühtnijad päministraks-ki.

Parlament (mal.: Parlimen) om üks'kodine 99 ühtnijanke, 87 heišpäi kaik rahvaz valičeb videks vodeks, 3 — ei päznu valičendoil oppozicijaspäi, 9 — prezident paneb.

Parlamentan ühtnijoiden valičendad oliba vn 2015 11. päiväl sügüz'kud. Halima Jakob radab prezidentan vs 2017 sügüz'kun 14. päiväspäi, jäi üks'jäižeks kandidataks edel valičendoid vn 2017 13. päiväl sügüz'kud, i tedotihe händast prezidentaks avtomatižikš. Päministr om Li Sän' Lun vs 2004 elokun 12. päiväspäi.

Administrativiž-territorialine jagand

Kacu kirjutuz: Singapuran administrativiž-territorialine jagand.

Singapur jagase 5 ümbrikoks (angl.: district), ned alajagasoiš valičendümbrikoikš (angl.: constituency).

Mugažo vspäi 2000 valdkund jagase 5 statistižeks regionaks (angl.: region). Regioniden röunad ei ole ühtejiččed ümbrikoiden röunoidenke. Statistižed regionad alajagasoiš 55 planiruindan regionaks.

Eläjad

Singapuras elädas singapuralaižed. Vl 2009 lidnan-valdkundan eläjiden lugu oli 4 987 600 ristitud, vn 2014 heinkus — 5 567 301 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'. Kaik eläjad oma lidnalaižed.

Kodikelen mödhe (2015): malain kel' — 10,7%, tamilan kel' — 3,3%, toižed keled — 2,0%.

Etnižen augotižlibundan mödhe: 74,1% oma kitajalaižed, 13,4% — malaizijalaižed, 9,2% — indijalaižed (tamilalaižed tobjimalaz; toižed — malajalid, pendžabalaižed da bengalijalaižed), 3,3% — toiženke augotižlibundanke.

Uskondan mödhe (2015): daoistad — 10,0%, induistad — 5,0%, toižed uskojad — 0,5%, religijatomad — 18,5%.

Ekonomik

Singapur om zon madalidenke valdkundmaksoidenke eksportan da importan operacijoiden täht. Vl 2011 eksportan da importan mülü oli 726 bln US$, kogosüdäiprodukt — kahthe polenke kerdha alemba (318 bln US$).

Vl 2010 Singapuran päeksport oli printerad da avtomatad kundaližsijiden täht (kaik — läz 25%), digitaližed mikroshemad (20%), ümbriratud polimerad (4%), kalližarvoižed kived (2%). Vl 2011 Kitai da Malaizii oliba pätorguindpartnörikš (eksportan da importan läz koumandest).

Homaičendad

Irdkosketused

Singapur Vikiaitas

	Azijan valdkundad
	Korejan Tazovaldkund \| Šrilank \| Tadžikistan \| Tailand \| Turkanma¹ \| Turkmenistan \| Uzbekistan \| Venäma¹ \| Vjetnam
	¹ Om Evropas mugažo. ² Om Afrikas mugažo. ³ Om Valdmerimaiš mugažo.

	Azijan pälidnad
	Abu Dabi \| Amman \| Ankar \| Astan \| Ašhabad \| Bagdad \| Baku \| Bandar Seri Begavan \| Bankok \| Beirut \| Biškek \| Dakk \| Damask \| Dili \| Doh \| Džakart \| Dušanbe \| El' Kuveit \| Hanoi \| Islamabad \| Jerevan \| Jerusalim \| Kabul \| Katmandu \| Kuala Lumpur \| Male \| Manam \| Manil \| Maskat \| Naip'jido \| Nikosii \| Pekin \| Phen'jan \| Pnompen' \| Rijad \| Sanaa \| Seul \| Singapur \| Šri Džajavardenepura Kotte \| Taškent \| Tbilis \| Tehran \| Thimphu \| Tokio \| Ulanbatar \| Uz' Deli \| V'jent'jan

[1] Singapuran ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)

[2] Singapuran Konstitucijan tekst Vikiaitas. (angl.)

[1]

[2]