Cezii

Cezijan kristallad

55	0 1 8 18 18 8 2
Cs 132,90545
Cezii

Cezii (Cs — caesium latinan kelel) om 55nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om ühtendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — ühtenden gruppan päalagruppas), tabluden kudendes periodas.

Ühthine ümbrikirjutand

Element om lujas harv londuses, sikš se om kalliž. Pala Mankores — 3,7 grammad tonnas. Germanijalaižed himikad Robert Bunzen i Gustav R. Kirhhof avaižiba cezijan vl 1860 spektraližen analizan abul. Nimitihe latinižen caesius-sanan mödhe «taivazma» znamasižiden jonoiden tagut elementan spektras.

Cezii om toksine vähän, sen solad oma toksižed, cezii-137 — radiotoksine. Antidot — «Ferrocin»-zell' Berlinan azurinke aktivižeks komponentaks.

Fizižed ičendad

Cezii om pehmed hobedaižpakuine muglmetall. Puhtaz cezii lujas koskub kuldha, no vauvhemb. Element om paramagnetik. Kristalline segluz om kubine mülükeskustoittud.

Atommass — 132,90545. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 1,873 g/sm³. Suladandlämuz — 301,7 K (28,5 C°). Kehundlämuz — 944 K (671 C°).

Londuseline cezii kogoneb üks'jäižes stabiližes ¹³³Cs-izotopaspäi. Tetas 39 ratud radioaktivišt izotopad 112..132, 134..151 atommassanke, i 22 izomärad.

Himižed ičendad

Metall om kaikiš aktivižemb päiči francijas, no ani ei ole londuses jäl'gmäšt. Muigotub il'mas süttundanke, reagiruib vedenke poukahtuden, segoitab järgelišt stöklad. Eile reakcijoid azotanke normaližiš arvoimižiš.

Cezii om vägev katalizator.

Kävutand

Ottas kävutamižhe metallad medicinas i himižes tegimištos, cezijan ühtnendoid — optikas, akkumulätoraks, elektrolampoikš. Läz 70 tuhad tonnoid om vahvištoittud mail'man löudmižsijiš. Sadas 9 tonnad vodes. Kaikiš znamasižemb sai om Kanad, cezijan mail'man varoiden seičeme kümnendest kaičese sen Tanko-löudmižsijas.

Irdkosketused

• Cezii webelements.com-saital. (angl.)
• Kirjutuz cezijas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)