Sel'ktas vedes kala kokib
[[Fail: |200px|«Sel'ktas vedes kala kokib»-fil'man kor']]«Sel'ktas vedes kala kokib»-fil'man kor' | |
| Režissör | Larisa Smolina, Vladimir Slavov |
| Scenarii | Larisa Smolina, Vladimir Slavov |
| Aktörad | V'ačeslav Gerčin, Savelii Gerčin, Nina Malkova, Valentina Mironova, Anatolii Lisicin |
| Muzikankirjutai | "Sattuma" da "NOID"-muziksebrad |
| Idejan tegii | Larisa Smolina, Vladimir Slavov |
| Operator | Vladimir Slavov |
| Montaž | Polina Räzanskaja |
| Žanr | dokumentaline |
| Kompanii | S-Film |
| Studii | Vepsän kul'tursebr |
| Voz' | 2014 |
| Piduz | 51 minutad[1] |
| Valdkund |  Venäma
|
| Kel' | vepsän (venäkel'židen subtitroidenke) |
| Büdžet | tundmatoi |
| Salhed | direct-to-video |
| Edeline fil'm | Vepsläižen kodin südäin |
| Jäl'ghine fil'm | Paimnen torvut |
| Röunatuz igäs | +6 |
«Sel'ktas vedes kala kokib» (2014 Venäman dokumentaline fil'm, kudamb om tehtud vepsän kelel Petroskoiš Karjalan Valdkundas. Om titroid venän kelel[1]. Fil'm om omištadud kalapüdandale, mitte om vepsläižiden üks' tradicionaližiš radoišpäi[2].
Fil'm om tehtud Leningradan agj)[3]. Hö paremba kaikid tedaba, kut pütta kalad, mil da miččel aigal.
Fil'man sündumine
Voz’ 2014 oli znamasine voz’ Vepsän kul’tursebran täht. Sebrale täudui 25 vot. Vepsän kul’tursebran jubilejaks oli-ki tehtud uz’ fil’m vepsläižen kalatusen polhe. Fil’man prezentacijad mäniba Petroskoi-lidnas da Šoutjärv’-posadas.
“Sel’ktas vedes kala kokib” – fil’m starinoičeb vepsän rahvahan igähižen eloradon – kalatusen polhe. Se lendab ekologižid-ki problemoid. Fil’mas ozutadas vepsän man londuz, külänikoiden elo, vepsän rahvahan verod, primetad, enččed da nügüd’aigaližed kalapüdused. Fil’mas letas Änižröunan eläjiden problemad.
“Sel’ktas vedes kala kokib” om koumanz’ Larisa Smolinan da Vladimir Slavovan ühthine kinorad. Ezmäine oli “Živatad vepsläižiden elos” (2008 v.), toine - “Vepsläižen kodin südäin” (2012 v.). Nimen udele fil’male andoi vepsläine tedodoktor Nina Zaiceva. Fil’m jatktase 51 minutad. Oma titrad venän kelel.
Fil’man pägeroi om Šoutjärv’-posadan eläi V'ačeslav Nikolajevič Gerčin. Hänele om 74 vot. Vačeslavan jured oma vepsläižes Mägi-derüunaspäi. Sigä mäni hänen laps’aig. Kut johtutab Vačeslav Nikolajevič: Mägel oli viž järved, sikš kaikiden prihaižiden armaz azj oli kalatuz. Väčeslav Gerčin jo 50 vot kalatab Änižjärvel. Hot’ tervhuz’ ei ole mugoine hüvä: se verenpainuz tegese suremb normad, se jaugad ei tahtoigoi nikuna astta, se pän kibištab, no järveta hän ei voi eläda nikut. Vačeslav Nikolajevič osti “skuteran” da löuzi ičeleze todesižen sebranikan - Savelii-vunukan.
Savelii, toine fil'man geroi, opendase Šoutjärvelaižes školas seičemendes klassas. Ühtes dedoinke hän pästab järvehe verkod, ongitab, abutab hänele avaita budkan, pasta venehen, souta airiil. Dedoi opendab Savelijad oikti vedämha ičtaze järvel, sanub kalatusen peitusid. Sava hüvin tedab, miše edel kalatust pidab kumartas järvele da pakita abud vedenižandoil, ika kalad ei linne. Hän hüvin tedab, miše Änižel ei sa kovin pagišta, ei sa sül’kta vedehe da äi tošt.
Fil’mas Väčeslav Nikolajevič starinoičeb, miččel aigal da kus om paremb sada kalad. Hän sanub, miččed kalanpüdusid vepsläižed mužikad otiba järvele da jogele ende, mil kalataba nügüd’. Hän sanub äi erazvuiččid veroid, primetoid kalatusen polhe da tošt.
Tehta sjomkoid Väčeslav Gerčinanke oli kebn’. Hän oli kuti todesine akt’or. Tariž pagišta – hän pagižeb, tariž vaikti ištta da midä-se tehta käzil – ištub da tegeb. Kacmata surehe igähä, pahaze tervhudehe da žaruhu irdal, nece mez’ ni-üht kerdad ei sanund sjomkoiden aigan, miše “kaik”, “olen väznu”, “en tahtoi enamb nimidä”. Hän radoi, tegi dublid, kundli kinomehid da el’genzi, miše tegeb tarbhaižen azjan.
.jpg)
Sjomkad Änižel sirdihe äjan kerdad, sikš ku se järvel om sur’ ald, pästa verkoid ei sa, se posadas vihmub libo sur’ döl. No kaiken-se rad mäni hüvin.
Sjomkoiden sija
Sjomkad fil'man täht oli tehtud Karjalan mal Änižröunan agjan vepsläižiš küliš: Šokšus, Vehkojas, Šoutarves, Kaleiges, Toižeges, Kaskezas. Oliba sjomkad mugažo Petroskoi-lidnas da Piterin agjas Podporožjen rajonan vepsläižiš küliš: Kurbal, Nemžal, Ladvas.
Kaik nene vepsläižed küläd ozutada fil’mas kut mäneb aig, kut vajehtase elo, miše enččiden veroiden sijale pohjoižvepsläižil jo amu oma tulnuded nügüd’aigaližed tehnologijad. Änižjärvedme ajaba sured katerad, kalad sadas kümnil “spiningoil”, a löuta mastrid, miččed ičeze käzil tegižižiba merdoid, kudoižiba verkoid nügüd', om jo tozi sur’ problem.
Vaiše edahaižes vepsläižes Ladv-posadas (Piterin agj) feil'man tegijad tundištihe noren kalanikanke Sergei Anhimovanke. Hän ozuti, kut tehta merdoid, kut kudoda verkoid. Neciš posadas enččed kalapüdüsed ei männugoi muzejan fondoihe, ristitud nügüd’-ki saba kalad niden abul. Lujas äi primetoid da veroid tedaba vepsläižed kalatusen polhe. Vaiše om žal', miše mugoižid tedajid vodespäi vodhe tegese vähemb.
Sikš ku fil’mas änižröunan vepsläižed lendaba ekologižid problemoid da holduba, miše läheli heiden posadoid radab lujas äi predprijatijoid, miččed saba malinovii kvarcit- da gabro-diabaz - kived, sjomkad mäniba mugažo neniš karjeroiš. Mitte pölu sigä om da kuverz’ äi kived sadas, a sid' vedädas vepsläižiš posadoišpäi toižihe Venäman agjoihe, verhiže maihe, kameranmehed snimiba mugažo. Kividen saskelmine om tarbhaine azj, ved' neniš kivišpäi saudas sildad, tehtas muštpachad, plitkad da äi tošt. Predprijatijad andaba radsijad ristituile. No rahvaz om suriš holiš siš, mittušt pahut tegeba nene zavodad londusele, külänikoiden tervhudele da Änizjärvele.
Miše el'geta probleman kogonalaze, sjomkad mäniba mugažo Petroskoi-lidnas Pohjoižen veziproblemoiden institutas da Pohjoižes kalankazvatusen tedoinstitutas, kus Karjalan tedomehed sanuiba meile ičeze mel'pidoid necen probleman polhe.
Šoutarven vepsän etnografižes muzejas ozaks fil'man tegijad löuziba mugoižed vanhad kalapüdüsed, miččile om jo sadoid vozid. Ned kaičesoiš vaiše necen muzejan fondoiš. Kaikiš neniš eksponatoiš fil'man tegijoile sanui Šoutjärven vepsän etnografižen muzejan pämez’ Natalia Anhimova. Hän starinoiči mugoižes melentartuižes eksponatas, kut Änižen randan karta, mitte om tehtud Karjalan koivuspäi. Karta om mugoine pen', miše voib panda kormanaha, a ku karta mäneb vedehe, voib lujas hüvin i siloi kacta. Nece karta lujas hüvin abuti kalanikoile, ken mäni Änižele.”
Vepsän rahvahan verod
Paiči eksponatoid, kalatust, surid problemoid da ristituiden holid, fil'mas ozutadas vepsan rahvahan verod, uskondad... Kut om tetpas, vepsläižil endevanhad verod nugud'aigahasai eläba kinktas sidos ortodoksižen uskondanke. Usktes veziižandaha, hö sil-žo aigal pakičeba abud pühil mehil. Iona Jäšjärvelaine, Aleksandr Süvärilaine, Nikolai Čudotvorec, Kosma da Damian, apostolad P’otr da Pavel oma vepsläižiden kalanikoiden kaičijad. Toižed fil’man gerojad kumardasois pühile mehile, toižed uskoba “vedenizandoihe” da “vedehižihe”. Nacein sikš endevanhas aigaspäi vezi oli sures arvos vepsläižil I hö tedaba muga äi primetoid, veroid vedes, veziižandois, kalatuses.
Fil'man geroi Vasilii Maksimov Ladvaspäi starinoičeb, kut hän homendesel keradase kalaha: "Hot’ mašinal ajad, hot’ jougei astud, vaise mitte-se ak vasttihe homesuu, kaik, void pörttas rohktas kodihe. Nece provereno tisäču raz. Minä ka srazu jogele päzun da jogirandadme mecha. Nece nad’ožno…Völ en teda mijak, no tatam kaiken mindai laji, miše ištuižin vaikti järvel, konz kaladan... A konz sel'gitan kalad lemusesk, ka tari kaik nene oharadkad, kiškad, žabrad tacta randha, linduized koktasoi...“
Völ üks' fil'man geroi Valentina Rogozina sanub: “Minä muštan, miše minun baboi kaiken saneli: konz sinä tahtoid tabata haugen, siloi pidab mända kalatamha, konz kudmoine kazvab. A konz kudmoi zavodib penenzuda, siloi haug tacib hambhad I ei voi sidä kalad, kudamb om pandud ongehe, koukeizele, tabata… Völ baboi openzi mindai, miše vededme ei sand muite kävelta sapkoiš, jokselta vededme. Sikš ku sinä näritad vedehižen.”
Nenid veroid, primetoid vepslaized mustaba lujas ajan. Pidab vaise kaita niid da jatta norele polvele.
Muzik
“Sel’ktas vedes kala kokib” – fil’m om čomenzoitud lujas comil “SATTUMA”-fol’kgruppan, “TOIVE” - ansambl’an da vepsläižen “NOID”- gruppan melodijoil. Sjomkad necen fil’man täht tegi kaks’ kuvadajad: Vladimir Slavov da Ivan Trofimov. Fil’m tuli eloho Vepsän kul’tursebran abul, Karjalan Rahvahaližen politikan da uskondsebroiden ministerstvan raha-tugel.
Fil’man diskoiden tiraž om 200 ekzempl'arad. Kaik diskad oigetadas školihe, päivkodihe, universitetoihe, kus opetas vepsän kel’, mugažo Karjalan man kul’turorganizacijoihe, kirjištoihe da Venämän suomalaiž-ugrilaižihe kul’tursebroihe.
Pauklahjad
“Sel’ktas vedes kala kokib” – fil’m tegihe parahimaks "Ičeladuižes starinas ekologižiden problemoiden polhe" - nominacijas Rahvahidenkeskeižel «Зелёный взгляд» - ekologižiden fil'moiden festivalin konkurs-programmas Piteriš[6]
Homaičendad
- ↑ 1,0 1,1 Smolina Larisa. Sel'ktas vedes kala kokib //Kodima. — 2015. — № 1. — Lpp. 4-5. (kodima.rkperiodika.ru) (veps.)
- ↑ 2,0 2,1 В Карелии снят новый фильм на вепсском языке "В чистой воде и рыба водится" (Uz' «Sel'ktas vedes kala kokib»-fil'm om fil'mdud Karjalas) // Правительство Республики Карелия, 26.11.2014 — Karjalan Tazovaldkundan ohjastuz, gov.karelia.ru. (ven.)
- ↑ 3,0 3,1 В Карелии появился фильм на вепсском языке (Karjalas tehtihe fil'mad vepsän kelel) // Venälaine planet (rusplt.ru). (ven.)
- ↑ Baburova Galina. Sel'ktas-ik vedes kalatam? //Kodima. — 2014. — № 12. — Lp. 5. (kodima.rkperiodika.ru) (veps.)
- ↑ «В чистой воде и рыба водится» («Sel'ktas vedes kala kokib») // Vn 2014 aigtegod, rkperiodika.ru. (ven.)
- ↑ «В чистой воде и рыба водится» («Sel'ktas vedes kala kokib») // Vn 2014 aigtegod, gov.karelia.ru. (ven.)