Sanu, luge, kirjuta!
| Sanu, luge, kirjuta! Скажи, пиши, читай! | |
| Avtor | |
|---|---|
| Žanr |
Abuopenduzkirj |
| Originalan kel' | |
| Original om paindud |
2024 |
| Paindai |
Periodika |
| Носитель |
Kirj |
«Sanu, luge, kirjuta!» (Periodika-paindištos Petroskoiš Karjalas.
«Sanu, luge, kirjuta!»-abuopenduzkirj om vepsän kelel, siš om vaihišton da grammatikan material. Kaik tegendad kirjas om tehtud vepsän paginmahtoiden parembzoitusen täht erazvuiččes formatas. Oma tekstad lugendan täht. «Sanu, luge, kirjuta!»-abuopenduzkirj om oigetud lapsile da aigvoččile, ked opendaba vepsän kel't ani augotižespäi. Kirj om mugažo ližamaterial vepsläižen onlain-trenažoran täht.[3]
Kirjan idei
Abuopenduzkirjan tegijad oma Maria da Ol'ga Mironovad. Ol'ga Mironova enamba 30 vot openzi lapsid vepsän kel'he Kalagelaižes školas. Konz hän vaiše zavodi opeta lapsid vepsän kel’he, ka oli lujas vähän materialad. Pidi urokoiden täht tehta kaiken ičeleze. Neciš hänele lujas abuti anglijan kelen metodik. Neniš voziš kerazihe lujas äi materialad.
Konz Ol'ga Jevgenjevna läksi pensijale, hän zavodi vedäda vepsän kelen kursad “Värtin”-etnokeskuses Kaleig-posadas. Kursnikoiden keskes oma ristitud, kudambad ei tekoi vepsän kel’t nikut, no heile om offot opeta sidä. Oma I ned ristitud, kudambad eläba kaiken igän posadas, heil oma vepsläižed jured, hö kaiken el’gendaba, no ei voigoi pagišta. Kursoil hö opendasoiš lugemaha da kirjutamha.
Ol'gan Maria-tütär opendab lapsid vepsän kel’he kalagelaižes školas nügüd' I hänel mugažo om keratud äi tegendoid vepsän kelel. Heile tuli mel’he kerata kaik materialad ühtes I tehta abuopenduzkirjan openikoile da ristituile, kudambad tahtoiba teta I opeta vepsän kel’t augotižespäi[4].
Kirj om tehtud vepsän kirjkelel, miše enamba ristituid voiži tundištoittas vepsän kelenke. No, miše kaita pohjoižvepsän paginad, kirjaha om pandud erased čomad pohjoižvepsläižed sanad: kanz (pereh), posad (külä), döl (tullei), burak da toižid.
Pohjoižvepsän pagin voziden sirttes kadob. Lujas vähän jäb vanhoid ristituid, ked völ pagižeba necil paginal I ked völ jäiba, voib kulda Kalag-posadas. Nece kirj mö posadlaižen elon polhe, miše rahvaz muštaiži da tedaiži posadlašt elod.
Kirjan südäimišt
Neche abukirjaha mülüba grammatik, tegendoid, tekstad da sanaristokod. Temoiden keskes oma mugoižed temad, kut mez’, kanz, škol, voz’aigad, živatad da londuz. Kirjan lopus oma tekstad Kalagen polhe, posadan istorijas, kiven samižes, Kalagen tetabiš ristituiš (ozutesikš, Sovetskijan Sojuzan Gerojas Anna Lisicinan polhe) da praznikoiš, miččed mäneba posadas.
Kirj om lujas čoma da mujukaz. Se om jagatud mugoižid temoidme, miččed oma aktualižed kaikuččen päivän. Kirjan tegijad kogoziba kaikid tarbhaižembad vaihištod, tegiba erazvuiččid tegendoid muga, miše lugijoile oliži kebnemb panda kaiken materialan muštho da teramba opeta vepsän kelen grammatikad.
Kirjas voib nägištada živatoid, voib kävelta mecha, kerata marjoid da babukoid. Nece abukirj linneb hüvän abunikan školan openikoiden täht, sikš ku necil aigal lapsile om lujas juged opeta vepsän kel’t, hö ei kulgoi kel’t ni kodiš, ni posadas, a zavodiba opeta vepsän kel't vaiše urokoil školas I vanhembad ei voigoi abutada lapsile. Sikš hö tuleba kursoile da iče opendaba vepsän kel't. Nece kirj linneb lujas hüvä lahj kaikile vepsläižile.
Kirjan nimi
Konz otad necen kirjan käzihe, ka ezmäi kaiked kingitad homaitust kirjan korehe. Se om lujas čoma, pehmed, vouvaz čomiden kirjaimidenke, tüniden mujuidenke da laskviden živatoidenke, miččed kacuba sinun päle da kuti kucuba lugijoid pigemba avaita kirjan da süveneda vepsän kelen opendamižehe.
Abuopenduzkirjan nimi om "Sanu, luge, kirjuta!", mugoine-žo kut vepsänkeližel onlain-trenažoral-ki, miččen täl vodel Vepsän kul’tursebr tegeb suren projektan aigan kaikiden ristituiden täht, ked iče tahtoiba opetas pagižmaha, lugemaha da kirjutamha vepsäks.
Avtorad
Maria Mironova
Maria Mironova[5] om sündunu tal'vkun 12. päiväl vodel 1987 Karjalas Änižröunas vepsläižes Kalag-posadas. Hänen elon deviz: "Miše olda hüvän opendajan, pidab nevedida sidä, mihe sinä opendad da armastada nenid, keda sinä opendad".
Lopi Petroskoin valdkundaližen universitetan (2009) Baltianmeren suomalaižen filologijan da kul'turan tedokundan da tegihe filologaks, suomen da vepsän keliden kändajaks. Vodelpäl 2010 nügüdehesai radab vepsän da anglijan (vodelpäi 2019) kelen opendajan Kaleig-posadan školas.
Om mamankeliden opendajiden sebran ühtnik, «Todesižed sebranikad»-lapsiden kollektivan vedäi, «Voden opendai - 2018» - XXII valdkundaližen konkursan vägestai[6], «Karjala – nece Mö» - karjalan, vepsän da suomen kelen tedajiden onlain-konkursan vägestai «Vepsän kelen da rahvahaližen kul'turan tundii» - nominacijas[7].
hänen openikad kaikuččen voden ühtneba mamankelen olimpiadoihe da tegesoiš parahimikš. Joudjas aigas Maria kändab sarnoid, starinoid lapsiden täht vepsän kel'he, tegeb sanaristikoid vepsäks. Hän kirjutab kirjutesid “Коdimа”-lehtesehe da «Kipinä»-lapsiden kulehtesihe.
Ol'ga Mironova
Ol'ga Mironova lopi Karjalan valdkundaližen pedagogižen institutan (1985) Petroskoiš da pörzihe radmaha kalagelaižehe školaha Kodimale, zavodi vedäda anglijan kel't. Vodel 1991 zavodi vedäda školas vepsän kel't. Iče tegi openduzprogramman, erazvuiččed openduzmaterialad vepsän kelen opendamižen täht.
Hän pästi äi polvid openikoid. Hän iče om vepsläine, parahim vepsän kelen pohjoižpaginan tundii. Om pauklahjoitud Venäman Openduz- da tedoministerstvan arvkirjeižel.
Homaičendad
- ↑ Скажи, пиши, читай! / nac.gov.karelia.ru. (ven.)
- ↑ Sanu! Luge! Kirjuta! – “Vepsän kul’tursebr” radaškandeb udes projektas / omamedia.ru. (veps.)
- ↑ Onlain-trenažor vepsän kelen opendamižen täht. SanuLugeKirjuta / coreapp.ai. (veps.)
- ↑ Скажи, пиши, читай! / raipon.info. (ven.)
- ↑ Maria Mironova / rybreka-school.ru. (ven.)
- ↑ В карельском Прионежье выбрали “Учителя года” / ug.ru. (ven.)
- ↑ Подведены итоги онлайн-конкурса знатоков карельского, вепсского и финского языков «КарелиЯ – это Мы» / gov.karelia.ru. (ven.)
Literatur
- Sanu, luge, kirjuta! : учебное пособие на вепсском языке / составители: Миронова М. А., Миронова О. Е. ; художник: Хиль Д. А. — Петрозаводск : Periodika, 2024. — 108 с. : ил. — Возрастные ограничения: 6+. — ISBN 978-5-88170-453-7.