Rahvahidenkeskeine naižiden päiv

Рувики-späi
Kodvdud kirjutez
Rahvahidenkeskeine naižiden päiv
Nemcalaine kuva, mitte om omištadud Rahvahidenkeskeižele naižiden päiväle, 8. keväz'kud vodel 1914
Nemcalaine kuva, mitte om omištadud Rahvahidenkeskeižele naižiden päiväle,
8. keväz'kud vodel 1914
Om tehtud

vodel 1910

Praznuitas

kaikuččen voden

Päiv

8. keväz'kud

lugeda • diskussii • redaktiruida

Rahvahidenkeskeine naižiden päiv (ven.: Междунаро́дный же́нский день, 8 Ма́рта,' англ. International Women’s Day)[1] — praznikpäiv mail'man äjiš valdkundoiš. Ezmässai nece päiv oli sidotud akoiden toranke da ühtmudenke ičeze oiktusiden da voimisiden levitoituses[2].

Idei tehta rahvahidenkeskešt päiväd, miše tugeta akoiden oiktusid, sündui ХХ voz'sadal[3]. Akoiden ühtenzoitusen iniciatoraks tegihe Klara Cetkin — Germanijan social-demokratižen partijan akoiden gruppan pämez'.

1977 Ühtenzoittud rahvahiden organizacijan päassamblei vahvištoiti A/RES/32/142 - rezol'ucijan, miččen mödhe oli tehtud Rahvahidenkeskeine naižiden oiktusiden da mirun vastustuzpäiv Ühtenzoittud rahvahiden organizacijan valdkundoiden-ühtnikoiden keskes[3][4].

Necil päiväl rahvahidenkeskeižed organizacijad erazvuiččiš mirun valdkundoiš tegeba vastustuzakcijad da mitingad, miččed om oigetud akoiden oiktusiden da valdan kaičemižehe, kodivägivaldan vastustamižehe da ühtejiččihe arvoihe, hö sanuba ičeze oiktusiš joudajaha armastusehe erasiš valdkundoiš da maiš[2]: Francijas, Indijas, Kirgizijas, Japonijas, Germanijas, Velikobritanijas, Tailandas, Bel'gijas, Italijas da toižiš sijoiš.[5].

Venämal necil päiväl pidetas praznikaližed koncertad, venälaižed akcijad, miččed om omištadud naižiden znamasižehe rolihe[6]. Tradicijan mödhe, 8. keväz'kud mužikad lahjoičeba naižile änikoid, muga hö vahvištaba naižiden suren rolin rahvahan elos[7].

Sündumižen istorii

Süd, miččiden taguiči sündui Rahvahidenkeskene naižiden päiv, oli sanutid ezmäi kaiked Amerikan naižil jügedoid radoloid vaste (Tühjiden kastr'uliden marš, voz' 1857, Kodiemägoiden marš, voz' 1901)1908 Aktivižiden akoiden ühtištusen tegii, amerikalaine Mod Meloun tegi kangaztegeližuden radnikoiden maršan Nju-Jorkas, pakiči muštta akoiden oiktusiš da maksta enamba heiden rados[3].  

1910 toižel Rahvahidenkeskeižel socialistižel ratud naižiden konferencijal Kopengagenas Germanijan social-demokratižen partijan naižiden gruppan pämez' Klara Cetkin tariči tehta kaikes mirus Ratud naižiden oiktusiden kaičendpäiväd[9]. Hänen pakičust tugeziba 17 valdkundoiden ezitajad[4].

Tradicii praznuita necidä praznikad 8. keväz'kud (23. uhokud vanhan stilin mödhe) vahvištoitihe kaiktäli jäl'ghe sidä, konz vodel 1914 Germanijan, Danijan, Niderlandoiden, Šveicarijan, Venäman, Amerikan da toižiden valdkundoiden akad pidiba mitingad necil päiväl[10].

Jäl'ghe vot 1917 praznik praznuitihe päazjas socialistižiš valdkundoiš. Ozutesikš, kitajalaižed kommunistad praznuičiba sidä vodelpäi 1922, a ispanialaižed — vodelpäi 1936[11].

1977 Ühtenzoittud rahvahiden organizacijan päassamblei vahvištoiti A/RES/32/142 - rezol'ucujan, miččen mödhe oli tehtud Rahvahidenkeskeine naižiden oiktusiden da mirun vastustuzpäiv Ühtenzoittud rahvahiden organizacijan valdkundoiden-ühtnikoiden keskes[3][4].

27. kül'mkud vodel 1978 года Parižas JUNESKOn päkonferencijan 20. sessijan aigan oli vahvištadud 20 C/13.2 - - rezol'ucii, miččen mödhe Rahvahidenkeskeine naižiden päiv taritihe praznuita 8. keväz'kud[4][9].

Sündumine Venämal da Sovetskijas Sojuzas

vodel 1917

Venämal Rahvahidenkeskeine naižiden päiv om sidotud petrograckijoiden radnikoiden demonstracijoidenke 23. uhokud (8. keväz'kud uden stilin mödhe) vodel 1917. Ani necil päiväl naižed Bol'ševikoiden partijan päkeskusen kucundan mödhe eziniba pakičusidenke muštta, miše naižil om ühtejiččed oiktused, da hö oma näl'ghän da voinan vasthapäi. Nene azjtegod mäniba edel Uhokun revol'ucijad, mitte pani lopun Romanovoiden dinastijale[12].

Toine rahvahidenkeskeine socialistine naižiden konferencii mäni Kopengagenas 27. elokud Toižen internacionalan Kahesanden kongressan aigan.

Vodel 1921 Toižen kommunistižen naižiden konferencijan pätusen mödhe oli vahvištadud praznuita Rahvahidenkeskešt naižiden päiväd 8. keväz'kud, kut muštpäiv, konz naižed vodel 1917 ühtniba Petrogradan demonstracijaha[13].

SSSRas Rahvahidenkeskeine naižiden päiv tegihe vsesojuznijaks praznikaks, mitte arvosteli vägekahan sovetskijan naižen — kommunistkan, radnikan da mamoin. SSSRas Ülembaižen Nevondišton Prezidiuman käskön mödhe, mitte oli tehtud 8. semendkud vodel 1965 nece päiv oli tehtud lebupäiväks[9].

Jäl'ghe SSSRan jagamišt 8. keväz'kud Venämal kut aigemba-ki om rahvahaline praznik da lebupäiv Venäman radkodeksan mödhe, käsk oli tehtud 30. tal'vkud vodel 2001[4]. Aigan sirttes necil praznikpäiväl zavottihe ozatelda kaikid naižid, neiččid da neičukaižid kanzas, radol da openduzsijoiš[14].

Praznuičemine mirus

Siš aigaspäi, konz Ühtenzoittud rahvahiden organizacijan päassamblei tegi Rahvahidenkeskeižen naižiden oiktusiden da mirun kaičendpäivän Ühtenzoittud rahvahiden organizacijan valdkundoiden-ühtnikoiden keskes1977, Ühtenzoittud rahvahiden organizacijas kaikuččen voden (vodelpäi 2000) tehtas azjtegod, miččed om ühtenzoittud pätemal. Ozutesikš, vodel 2021 — "Naižed-pämehed: Ühtejiččiden oiktusiden samine COVID-19 - läžundan aigan"[15]; vodel 2022 — "Ühtejiččed oiktused akoiden da ukoiden keskes tämbei ekologižen homnen täht"[16]; vodel 2023 — "DigitALL: innovacijad da tehnologijad ühtejiččiden oiktusiden täht"[17].

Antifeministižed vastustused Jevropas, miččed om omištadud 8. keväz'kule

Jäl'ghe SSSRan jagamišt tradicii praznuita 8. keväz'kud jäi erasiš enččiš sojuzoiden valdkundoiš — Armenijas, Gruzijas, Kazahstanas, Kirgizijas, Moldavijas, Azerbaidžanas, Uzbekistan, Ukrainal, Abhazijas, Belorussijas da toižiš valdkundoiš, kus nece päiv om lebupäiv, paiči Latvijad, Litvad da Estonijad[18][19].

Praznuitas Rahvahidenkeskeine naižiden päiv Vjetnamas, Mongolijas, Kubal da erasiš toižiš valdkundoiš. 8. keväz'kud praznuitas Kitajas-ki — naižil necil päiväl om lühenzoittud radpäiv[4][19].

2009 da se om omištadud naižile-mamoile, norišton nastounicoile da nimitadas — Mamoin päiväks[20].

2007, a — naižiden praznik oli sirttud 21. keväz'kule (Keväden päiv весеннего равноденствия]]), om ühtenzoittud Navruzanke — rahvahaližen keväden praznikanke. No sikš ku mamoin znamoičend om lujas sur' kanzas — turkmenialaižiden üks' amuižiš tradicijoišpäi, vilukus vodel 2008 Turkmenistanan prezident tegi vajehtusid Zakonoiden kodeksas radon polhe, sikš tradicii praznuita necidä praznikad möst pördihe[21].

Mamoin päiväks – Mamoin päiv praznuitas Gruzijas ühtes[22].

Jäl'ghe Sovetskijan Sojuzan jagamišt Rahvahidenkeskeine naižiden päiv Latvijas ei olend lebupäivän. Sulakus vodel 2007 Litvan Valdkundan Seim vahvištoiti vajehtusen zakonas "Praznikaližiš, muštpäiviš", miččen mödhe Rahvahidenkeskeine naižiden päiv tegihe oficialižeks praznikpäiväks.

2019, sid' se tegihe lebupäiväks, no vaiše Berlinas. Necil päiväl tobjimalaz pidetas mirdemonstracijad kaikes mirus naižiden vägivaldad, oiktusiden keskustamišt vasthapäi[23].

Italijas 8. keväz'kud (Rahvahidenkeskeine ratud naižiden päiv) praznuitas kut naižiden radon arvostusen päiv da heiden oiktusiden vastustuzpäiv. Sikš enambištos necil päiväl tehtas vastustuzakcijad, mitingad, miččed om omištadud naižiden oiktusile[24].

Rahvahidenkeskeine naižiden päiv om mugažo valdkundaline praznik toižiš valdkundoiš: Angolas, Zambijas, Kambodžas, Kenijas, Kitajan rahvahaližes demokratižes valdkundas, Madagaskaral, Mongolijas, Ugandas da Eritrejas. Laosas nene päiv om lebupäiv vaiše naižiden täht[18].

Ühtenzoittud rahvahiden organizacijan tugel mirus praznuitas toižed praznikad-ki, miččed om omištadud naižile: 6. uhokud — Rahvahidenkeskeine naižiden elimiden operacijoiden vastustuzpäiv, 11. uhokud — Rahvahidenkeskeine naižiden da neičukaižiden päiv, 15. redukud — Rahvahidenkeskeine külälaižiden naižiden päiv, 23. kezakud — Rahvahidenkeskeine leskiakoiden päiv, 11. redukud — Rahvahidenkeskeine neičukaižiden päiv, 25. kül'mkud — Rahvahidenkeskeine naižiden vägivaldan vastustuzpäiv[7].

Praznuičemine Venämal

Зимняя Универсиада 2019

Jäl'ghe Sovetskijan Sojuzan jagamišt Rahvahidenkeskeine naižiden päiv jäb valdkundaližeks praznikaks da lebupäiväks Venämal[4]. Tradicijan mödhe necil päiväl mužikad lahjoičeba naižile änikoid da toižid lahjoid, ozutaba necil, miččed znamasižed naižed oma rahvahan elos[25].

Venämal 8. keväz'kud pidetas praznikaližed koncertad, venälaižed akcijad, miččed om omištadud naižiden znamasižele rolile[6]. Ozutesikš, Venäman kaikiš lidnoiš tehtas Kaiken Venäman "Teile, Armhad!" - akcii. Aktivistad ozateleba naižid praznikanke, lahjoičeba heile änikoid irdoil, vokzaloil, aeroportoiš, tervhuz'pertiš, rahvahan socialižen kaičemižen pertiš[26].

8. keväz'kuks "Jedinaja Rossia" - partijan ezitajad tehtas Venäman "Sula naižile" - marafon da "Sinun keväz'" - akcijan[27].

6.-8. keväz'kud vodel 2022 Venämal tradicijan mädhe tehtas Venäman "Kul'turlebupäiväd" - akcii, mitte om omištadud Rahvahidenkeskeižele naižiden päiväle. Erased muzejad pästaba kacmaha ekspozicijoid ilman rahoita, a 20 cirkas (Piterišpäi Vladivostokahasai) tehtas ozutesed ilman rahoita äilapsiden kanzoile "Ozakaz mamoi" - akcijan aigan[28].

Kaikuččen voden 8. keväz'kud Venäman prezident andab valdkundaližid pauklajoid Venäman tetabile naižile — erazvuiččiden professijoiden ezitajile, kudambad tegiba suren panendan ekonomikan kehitoitusehe[29].

Vodel 2022 Venäman prezidentan Vladimir Putinan tahton mödhe Venämal oli udes sündutadud "Mamoi-Geroi" - arvnimi, mitte tegihe korktembaks valdkundaližeks pauklahjaks[30].

Rahvahidenkeskeine naižiden päiv Sovetskijan Sojuzan filatelijas

Vodel 1949 Sovetskijas Sojuzas oli pästtud eloho počtmarkoiden eriline serii, mitte oli omištadud necile valkundaližele praznikale:

  • Markoiden serii
  • The Soviet Union 1949 CPA 1366 stamp (International Women's Day, March 8. Women in industry).jpg
  • The Soviet Union 1949 CPA 1367 stamp (International Women's Day, March 8. Preschool teaching).jpg
  • Stamp of USSR 1368.jpg
  • The Soviet Union 1949 CPA 1369 stamp (International Women's Day, March 8. School teaching).jpg
  • The Soviet Union 1949 CPA 1370 stamp (International Women's Day, March 8. Farm women).jpg
  • The Soviet Union 1949 CPA 1371 stamp (International Women's Day, March 8. Women sports champions).jpg
  • The Soviet Union 1949 CPA 1372 stamp (International Women's Day, March 8. Political leadership).jpg

Eriližed počtmarkad oli pästtud Sovetskijas Sojuzas, miččed oli omištadud Rahvahidenkeskeižele naižiden päiväle, teht'he erazvuiččil vozil (1947-1967):

  • voz' 1947, 15 kop.

    voz' 1947, 15 kop.

  • voz' 1947, 30 kop.

    voz' 1947, 30 kop.

  • voz' 1960

    voz' 1960

  • voz' 1967

    voz' 1967

Kacu mugažo

Homaičendad

  1. ↑ ЮНЕСКО (8 keväz'kud 2023). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  2. ↑ 1 2 Козлова Н. Н. Международный женский день 8 Марта как инструмент формирования советской политической культуры // Женщина в российском обществе : журнал. — 2011. — № 1.
  3. ↑ ООН (8 keväz'kud 2021). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 История Международного женского дня. ТАСС (8 keväz'kud 2022). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  5. ↑ Копчугова А., Полякова В. Акции на 8 Марта в разных странах. РБК (8 keväz'kud 2021). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  6. ↑ 1 2 Присоединяйтесь к Всероссийской акции «Вам любимые!» Региональный центр патриотического воспитания (7 keväz'kud 2022). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  7. ↑ 1 2 Бобович А. В каких странах 8 Марта – государственный праздник? Аргументы и Факты (7 keväz'kud 2020). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  8. ↑ Шпаковский Ю. Г. Главный праздник весны // Вестник Университета имени О. Е. Кутафина : журнал. — 2022. — № 3.
  9. ↑ 1 2 3 Осипян А. 8 марта: как появился день борьбы за женские права. РБК Тренды (7 keväz'kud 2023). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  10. ↑ Бондарь В. 8 Марта ежегодно отмечают Международный женский день. Владивостокская централизованная библиотечная система. Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  11. ↑ Nelson J. International Women's Day: a centenary to celebrate. History Workshop Online (8 keväz'kud 2011). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  12. ↑ Андреева Е. М., Жемальдинова А. Ш. РОССИЯ. ГОД 1917: к 100-летию Великой русской революции: библиографические указатели книг. — М.: ЦУНБ им. Н. А. Некрасова, 2017. — 134 с.
  13. ↑ Сидорчик А. Праздник, которому рады не все. Как 8 Марта отвоевывало право на жизнь. Аргументы и Факты (7 keväz'kud 2013). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  14. ↑ Радулова Н. День рождения феминизма // Огонёк. — 2008. — № 10 (5037). — С. 62. Архивировано 11 uhokud 2010 года.
  15. ↑ Заявление Верховного комиссара ООН по правам человека Мишель Бачелет по случаю Международного женского дня. ООН (8 keväz'kud 2021). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  16. ↑ Международный женский день 2022 Гендерное равенство ради устойчивого будущего. ООН (8 keväz'kud 2022). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  17. ↑ Инновации и технологии для обеспечения гендерного равенства. ООН. Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  18. ↑ 1 2 История Международного женского дня. ТАСС (8 keväz'kud 2019). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  19. ↑ 1 2 Международный женский день. РИА Новости (8 keväz'kud 2015). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  20. ↑ Международный женский день - «День матери». Таджикский государственный медицинский университет (9 keväz'kud 2021). Дата обращения: 5 sügüz'kud 2023.
  21. ↑ Сердар Бердымухамедов поздравил женщин и девушек Туркменистана с 8 марта. Turkmenportal (7 keväz'kud 2023). Дата обращения: 5 sügüz'kud 2023.
  22. ↑ Левшиц Н. 8 марта в Грузии официально выходной день. Nikolai Levshits (8 keväz'kud 2022). Дата обращения: 5 sügüz'kud 2023.
  23. ↑ 8 марта в Германии. Auf Deutsch (7 keväz'kud 2018). Дата обращения: 5 sügüz'kud 2023.
  24. ↑ Международный день трудящихся женщин. Клуб любителей Италии "Моя Италия" (10 keväz'kud 2019). Дата обращения: 5 sügüz'kud 2023.
  25. ↑ История Международного женского дня в России. ТАСС (8 keväz'kud 2021). Дата обращения: 5 sügüz'kud 2023.
  26. ↑ Всероссийская акция "Вам, Любимые!". Dobro.ru (6 keväz'kud 2020). Дата обращения: 5 sügüz'kud 2023.
  27. ↑ «Единая Россия» проводит акции к Международному женскому дню по всей стране. Единая Россия (6 keväz'kud 2023). Дата обращения: 5 sügüz'kud 2023.
  28. ↑ Около 6 тысяч мероприятий пройдут в рамках акции «Культурные выходные». Минкультуры России (6 keväz'kud 2023). Дата обращения: 5 sügüz'kud 2023.
  29. ↑ Путин вручил женщинам госнаграды. Интерфакс (8 keväz'kud 2023). Дата обращения: 4 sügüz'kud 2023.
  30. ↑ Колесников А. Международный женский друг. Коммерсант (8 keväz'kud 2023). Дата обращения: 5 sügüz'kud 2023.

Tarkendused

  • Mamoin päiv
Om sadud "https://vep.ruwiki.ru/w/index.php?title=Rahvahidenkeskeine_naižiden_päiv&oldid=245882"