Albanii

Albanijan Tazovaldkund
Republika e Shqipërisë
Flag;	Valdkundznam;
Pälidn	Tiran-lidn
Eläjiden lugu (2018)	3,057,220 ristitud
Pind	28,748 km²
Kel'	albanijan
Valdkundan pämez'	Bairam Begai
Päministr	Edi Rama
Religii	islam, hristanuskond
Val'ut	albanijan lek (ALL)
Internet-domen	.al
Telefonkod	+355
Aigvö	tal'vel UTC+1,; kezal UTC+2

Tarbhaine lehtpol'/levitadud

Anglijankel'ne tarbhaine lehtpol'

Albanii (Balkanan pol'saren päivlaskmas, Adriatižen da Ionižen meriden randpolil. Pälidn da kaikiš suremb lidn om Tiran.

Vspäi 2009 om EÜ:hü vspäi 2014.

Istorii

Vn 1912 28. päiväl kül'mkud Albanii tedištoiti ičeze ripmatomudes Toižen mail'man sodan aigan vll 1939−1944.

Vozil 1944−1992 valdkundan nimi oli Albanijan Rahvahaline Socialistine Tazovaldkund. Albanii oli rahvahidenkeskeižes izoläcijas Enver Hodži-diktatoran režiman tagut hätken aigan.

Valdkundan ezmäine Konstitucii (alb.: Kushtetuta) oli olmas vspäi 1914. Vn 1998 28. päiväl tal'vkud jäl'gmäine kümnenz' lugul Konstitucii^[2] om vahvištadud parlamental sen-žo voden 21. päivän redukud kaiken rahvahan referenduman jäl'ghe da tuli väghe^[3], se om olmas äiluguižidenke vajehtusidenke.

Geografijan andmused

Fail:Albania SRTM.png

Albanijan topografine kart

Albanii oma mavaldkundröunoiš Adriatine da Ionine mered. Randanpird om 362 km. Valdkundan pind — 28 748 km².

Mäged da kukhad ottas Albanijan seičeme kümnendest. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Korab-mägi Pohjoižmakedonijan röunal, 2764 m valdmeren pindan päl. Znamasine täuzin albanine jogi om Drin 148 km pitte valdkundan pohjoižes. Järedad Škoderan i Ohridan järved sijadasoiš päivnouzmaižel röunal i mülüdas Albanijha vaiše paloin.

Klimat om Keskmeren randpolel, kontinentaline man päivnouzmpolel.

Londuseližed pävarad oma gidroenergii; toižed varad — mec, sol, väghine mahuz.

Politine sistem

Fail:Selia Kuvendit.jpg

Albanijan parlamentan pertin ocsein Tiran-lidnas

Ohjandusen form om unitarine konstitucine parlamentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (alb.: Presidenti i Republikës së Shqipërisë). Parlamentan ühtnijad valitas händast videks vodeks. Parlament paneb radsijha mugažo kaikid ministrid.

Parlament om üks'kodine Albanijan Suim (alb.: Kuvendi i Shqipërisë vai Rahvahaline Suim (alb.: Kuvendi Popullor) 140 ühtnijanke. Kaik rahvaz änestab sen kandidatoid nelläks vodeks.

Edi Rama radab Ministrišton ezimehen radnikusel vs 2013 sügüz'kun 15. päiväspäi. Parlamentan ühtnijoiden järgvaličendad oliba vn 2021 25. päiväl sulakud. Bairam Begai om valitud prezidentan radnikusele vn 2022 4. päiväl kezakud (nelläs naprindas kandidatoiden olmatomuden tagut ezmäižes koumes naprindas, 78 än't 140:späi), radab heinkun 24. päiväspäi.

Administrativiž-territorialine jagand

Kacu kirjutuz: Albanijan administrativiž-territorialine jagand.

Valdkund jagase 12 agjaks (üks'lugu kark, alb.: qark). Agjad alajagasoiš 36 ümbrikoks (üks'lugu ret, alb.: rreth), ned — 373 municipalitetaks.

Eläjad

Vn 2011 Albanijan rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 2,831,741 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt oli 3,490,400 eläjad vl 2000, se poleni rademigracijan i madalan sündutamižmäran tagut.

Nened rahvahad elädas Albanijas (2008): albanijalaižed — 95 %, grekalaižed — 3 %, toižed rahvahad — 2 %.

Uskondan mödhe (2011): sufizman toižend) — 2,1 %, toižed uskojad — 5,7 %, märhapanendata — 16,2 %.

Toižed järedad lidnad (enamba 100 tuh. ristituid ezilidnoidenke vl 2011, surembaspäi penembha): Durres, El'basan, Vlör, Škoder. Vl 2011 kaik oli 72 municipalitetad lidnan statusanke, 29 lidnad enamba mi 10 tuh. eläjidenke. Lidnalaižiden pala om 62,1 % (2020).

Ižanduz

Agrariž-industrialine ekonomik, Evropan üks' gollembiš valdkundoišpäi. Radnikoiden 41,4% om ottud maižandushe, 18,3 % ratas industrijas, radajiden lugu holitišiden sferas — 40,3 % (2017). Villäsiž-maploduine maižanduz. Tegimišton päsarakod oma tekstiline, sömän i mecan ümbriradmine, kivivoin da metallkivendoiden samine, metallurgii, cementan tehmine, gidroenergetik. Mägisuksiden turizm.

Vl 2022 valdkundan kogosüdäiprodukt oli US$18,2 mlrd ekvivalentas (ostmižmahtusen paritetan mödhe US$51,1 mlrd), ühtele hengele US$6369 (US$17,858). Ižandusen šingotez vitkostase lujan korrupcijan tagut i välliden verazmaižiden investicijoiden tagapäi, Albanii oli rahvahidenkeskeižes izoläcijas hätken aigan.

Vl 2012 Albanijan päeksport oli erazvuiččed kengäd (läz 30 %), cement (2 %), vas'k, kuld, kala. Italii om pätorguindpartnöraks (eksportan kaks' videndest i importan koumandez vl 2015), mugažo Grekanma, Kitai i Saksanma.

Homaičendad

↑ Albanijan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)
↑ Albanijan Konstitucijan tekst (2016) constituteproject.org-saital. (angl.)
↑ Albanijan Konstitucii (1998) venäkelel (concourt.am) i anglijan kelel (Vikipurtked).
↑ Albanii tundišti Kosovon ripmatomut.

Irdkosketused

Albanii Vikiaitas

	Jevropan valdkundad
	Estinma \| Mad'jaranma \| Saksanma \| Serbii \| Slovakii \| Slovenii \| Suomi \| Velikobritanii \| Šveicarii \| Turkanma¹ \| Ukraina \| Vatikan \| Belorussii \| Venäma¹
	¹ Om Azijas mugažo.

[1] Albanijan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)

[2] Albanijan Konstitucijan tekst (2016) constituteproject.org-saital. (angl.)

[3] Albanijan Konstitucii (1998) venäkelel (concourt.am) i anglijan kelel (Vikipurtked).

[4] Albanii tundišti Kosovon ripmatomut.

[1]

[2]

[3]