Čadan

	Čadan
	51°17′00″ с. ш. 91°34′00″ в. д.GЯO
Valdkund	Venäma;
Istorii da geografii
Tegemižen päiv	1873
Pind	104;
Высота	810
Ekonomik
Eläjad
Eläjad	▲9732 чел. (2021);
Lugud
Telefonan kod	39434
Počtan indeksad	668110
-
	lugeda • diskussii • redaktiruida

Čadan (tuv.: Чадаана — «barbikoikaz penzhišt» vepsäks) om Tuvan Tazovaldkundan päivlaskmas. Se om Dzun-Hemčikan kožuunan administrativine keskuz.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud kuti buddizman Aldii-Huree-jumalankodi (ven.: Алдыы-Хурээ). Vozil 1923−1929 jumalankodin seinidentagaine žilo oli tetab kuti Artaadit, sid' om olmas nügüdläiženke nimenke. Vl 1930 jumalankodi oli muretud. Čadan-žilo sai lidnan statusad vl 1945. Vspäi 2003 Aldii-Huree-pühäpert' om udessündutadud.

Lidnan i kaiken kožuunan klimat om Edahaižen Pohjoižen klimatha tazostadud. Voden keskmäine lämuz om −1,7 C° vilun tal'ven tagut (−22..−27 C° keskmäras tal'vkus-uhokus). Paneb sadegid 300 mm vodes, enamba kaiked heinkus (62 mm), vähemba uhokus (7 mm).

Čadan šingotase sömtegimišton edheotandoil, mugažo sadas kivihil't kar'jeran mahtusel läz lidnad.

Geografijan andmused

Lidn sijadase ühtennimižen jogen randal (mülüb Jenisein basseinha), 800..825 m korktusil. Matkad Kizilhasai om 200 km päivnouzmha orhal vai 220 km avtotedme. Lähembaine lidn om Ak-Dovurak 70 km päivlaskmha orhal vai 82 km avtol.

Kirsarai-žilo (178 rist. vl 2017) mülüb lidnankundha (sumonha). Lidnankundan pind — 101,29 km².

Eläjad

Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 9 035 ristitud, kožuunan nell' ühesandest. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 10 775 eläjad vl 1989. Vl 2017 kaik 8 991 ristitud elihe lidnas i 9 169 ristitud kaikes lidnankundas.

Tuvan tehnologine tehnikum^[2] baziruiše lidnas i om sen professionaližen opendusen aluzkundaks.

Galerei

Памятник основателю тувинской государственности, Даа кожууна Монгуш Буяна-Бадыргы.jpg

Muštnik Tuvan valdkundan Monguš Bujan-Badirgi-alusenpanijale, vn 2018 nägu (eli vll 1892−1932)
Ustuu-Huree-jumalankodi (buddizm) seičemes kilometras lidnaspäi, vn 2016 nägu (tuv.: Үстүү-Хүрээ «üläjumalankodi», om udessündutadud vll 2008−2012)
Čadanan hil'kar'jer lidnanno (2009. voz' vai sen aigemba)
Мемориальный дом-музей семьи Шойгу.jpg

Šoigu-kanzan memorialine muzei (2018, om avaitud vl 2015)

Tetabad ristitud

1955) — Venäman kaičendministr.

Homaičendad

Irdkosketused

Čadan-sumonan lehtpoled kožuunan oficialižel dzun.tuva.ru-saital. (ven.)

Čadan Vikiaitas

	Tuvan Tazovaldkundan lidnad
	Ak-Dovurak \| Čadan \| Kizil \| Šagonar \| Turan

[_15bd2465f028e4c3-1] 1,0 ^1,1 https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx

[2] Tuvan tehnologižen tehnikuman sait (ttt.rtyva.ru). (ven.)

[1]

[2]