Vottovaara

Vottovaara
Ülembaine čokim
Absol'utine korktuz'	417,1 м
Sijaduz
63°04′27″ с. ш. 32°37′32″ в. д.
Страна	Venäma
Kaičuztaho
Vottovaara
MSOP kategorii	III (Londusen muštpacaz)
Profil'	londusine
Pind	1 622,0 gа
Tegendan päiv	3 августа 2011 года
Медиафайлы на Викискладе

Объект культурного наследия России федерального значения
рег. № 101740878670006 (ЕГРОКН)
объект № 1001971000 (БД Викигида)

Vottovaara (ven.: Во́ттова́ара) — om Päivlaskm-Karjalan ülüsen kal’l’mägišt, mitte sijadase Sukkozeron küläkundan tahol Mujezerskan rajonan longibokpolel Karjalan kesktahol.

Geografii

Mägi sijadase longibokpolel 20. kilometras Sukkozero-küläspäi, homendezbokpolel 35. kilometras Gimoli-küläspäi da ehtbokpolel 40 kilometras Segozero-järvespäi, mitte om sur’ vezivaražom. Vottovaara — nece om ülembaine Päivlaskm-Karjalan ülüsen ladv — 417,3 m merem pindan päl. Mägen pind om 6 km².

Vottovaara-mägen rajon sijadase Jangozerskan sinklinorijan päivlaskmpolel — suruden mödhe nece om toine (Änižen sinklinorijan jäl’ghe) Karjalan kratonal.

Vottovaara mägiden sel’g, mitte vedase pidust meridianad 7 km, om keratudjakutiliiskan kvarcitoil da kvarcito-pesčanikoil, kattud äjil murenduzsijoil, miččed, voib olda, udištoitihe jäaigan jäl’ghe.

Kivižed tahod

Üks' seidoišpäi: kivikulu venub 3 penembil kivil, miččed mugažo venuba toižl surel kivel. Hural polel, miše el'geta sedan surut om kuvatud mez'.

Mägen tazongištol om äi kivid, miččiden keskes enamb om kehkeroid vai šarunvuiččid kivikuluid. Erasti vastasoiš kived, miččed oma originaližes olendtahos. Ezmäižen kerdan neniden kivikeradusiden kut tegosauvondoiden polhe sanui vozil 1970 Sukkozero-külän kodiröunan tundii S. M. Simon’an. Voziden 1990 augotišes mägel pidiba oppindoid arheologad M. M. Šahnovič da I. S. Man’uhin da sanuiba, miše nece om endevanhan saamen rahvahan kul’turan znam da kul'tznam. Jäl’ges vestištoiš oliba kirjutused, miččed käzauziba melentartušt Vottovaara-mägen polhe ei vaiše arheologoid, no mistižiden da kvazitedon tundijoid.

No tedomehiden keskes mel’pido, miše nene kivikeradused oma tehtud käzil ei sand surt levitoitust. Ozutesikš, Venäman tedoakademian Karjalan tedokeskusen Kelen, literaturan da istorian institutan arheologian sektoran vanhemb tedomez’ M. G. Коsmenkо da N. V. Lobanova sanuiba, miše niid void jagada londusižikš kivikeradusikš da jäl’gmäižiden voziden udestehttud keradusikš, miččid tegiba mistikan täht vai mägele tulendan muštoks; sen ližaks tedomehed sanuba, miše nügüd’läižel aigal mägen ümbrištos ei ole «endevanhan saamen rahvahan» jäl’gid.

Elokus vodel 2011 Karjalan Valdkundan valdmehišton käskon mödhe Vottovaara-mägen kompleks om tedotud londuzkuvahaižeks muštpachaks. Kaičuztahon pindom enamb 1500 gektarad: sihe mülüb mägi da sen ümbrišt.

Vottovaara-toponiman znamoičendas

Saamen «Vottovaara»-toponim om kaks'palaine, ezmäine pala — «votto», toine — «vaara». Saamen toponiman ezmäižel sijal tobjimalaz om thon nimi, a jäl'ges nomenklaturan termin: järv, mägi, jogi da m. e.

«Vaara»-sana saamen kelespäi om «mägi» (ven.: «гора»). Om völ kaks' sanad, miččed oma pojavad kulundan mödhe: saam. ва̄рр (вар) ven.: путь, дорога da saam. ва̄ррь (варь) ven.: лес (än'kulund «а» om pit'k). No saamen toponimoiš vaara-sana kaiken nimitab mägen. Karjalan keles: karj.: vuaru — ven.: гора, suomen keles: suom.: vaara — ven.: гора, сопка.

«Votto»-sana — om saamen вуэjjтэ-sanan transkripcii (ven.: звучит «вуэйтэ») — ven.: победить, одолеть, одержать победу. Suomen keles: suom.: voitto — ven.: победа, karjalan keles: karj.: voitto — ven.: победа, прибыль (molembil kelil om — «воитто»).

Vottovaara-mägen nimi voib käta venän kel'he kut «Vägestusen mägi»ven.: '«Гора Победы».'

Necidä versijan todištab völ se, miše mägen ümbrištos om völ nel'l' geografišt tahod, miččid ühtenzoitab üks' sana. Nece om Votto-jogi da koume järved: Vottoozero, Vottomuks, da Keivotto. Saamen veroiden da toponimižen vaihišton oppindmehiden V. V. Čarnoluskovan da Georgii Kertan mel'pidom mödhe, ezmäine nimen pala voib olda sidotud endevanhoiden kul'ttahoidenke da epižen sündundanke. Venäman Pohjoižen da Skandinavijan kartal ei ole enamb rajonoid, kus ühtel tahol oliži severz' ühtennimižid sijoid.

Keskmäižen Karjalan arheologian muštpachile om 5-6 tuhad vot. Saamelaižiden päradod oliba mectuz da kalatuz. Vottovaara-mägi sijadase järviden keskes da pedriden voz'aigaližen sirdändmatkoiden tesarel. Voib oletada, miše kalanikad da mecnikad edel voz'aigaližid radoid libuiba mägele da paniba lahjoid seidoile, miše sada ozad mectuses da kalatuses.

Homaičendad

Literatur

• Природный комплекс горы Воттоваара: особенности, современное состояние, сохранение / Ред. А. Н. Громцев. — Петрозаводск: КарНЦ РАН, 2009. — 158 с.
• Г. М. Керт. Саамская топонимная лексика. — Петрозаводск, 2009
• В. В. Чарнолуский. В краю летучего камня. — Москва, 1972
• Ю. Б. Симченко. Культура охотников на оленей Северной Евразии. — Москва. «Наука», 1975
• Пазинич В. Явление горы Воттоваара и его место в системе реальной гляциологии. — 2018-08-19. — doi:10.13140/rg.2.2.35912.98568.

Tarkendused

• А. Н. Громцев — Природный комплекс горы Воттоваара: особенности, современное состояние, сохранение. Монография. Петрозаводск: КарНЦ РАН, 2009
• M. M. Шахнович. Культовый комплекс на горе Воттоваара  (неопр.). Архивировано из оригинала 17 sügüz'kud 2008 года.. 1993 г.
• С. М. Симонян «Мифы и реальность горы Вотто-Ваара»
• Гора Воттоваара на сайте Николая Смыслова
• Описание горы Воттоваара. Как добраться. Карта., GetPath.ru
• Гора Воттоваара на сайте «Достопримечательности России»
• Саамское святилище на горе Воттовара
• Воттоваара  (рус.). — Информация об ООПТ на сайте информационно-аналитической системы «Особо охраняемые природные территории России» (ИАС «ООПТ РФ»): oopt.aari.ru. Дата обращения: 13 uhokud 2022.