Rahvahidenkeskeine Kudmaižen päiv
| Rahvahidenkeskeine Kudmaižen päiv (International Moon Day) | |
 Kudmaižen pind. Edvin Oldrin 20. heinkud vodel 1969 paneb ridan päiväižen tulleile. Apollon-11-missii. | |
| Tip |
Avaruz' |
|---|---|
| Om tehtud |
9. tal'vkud vodel 2021 ezmäižen mehen lähtendan Kudmaižen male 20. heinkud vodel 1969 Apollon-11-avaruz'laivan missijan aigan muštoks |
| Tegii |
Ühthižrahvazkundiden Päassamblei |
| Praznuitas |
joga voden |
| aigal |
2022 |
| Päiv | |
Rahvahidenkeskeine Kudmaižen päiv (ven.: Междунаро́дный день Луны́ angl.: International Moon Day) — 20. heinkud, mail'man znamoičendan muštpäiv, mitte om omištadud Apollon-11-avaruz'laivan kosmonavtoiden ezmäižen lähtendan Kudmaižele vodel 1969 muštoks. Päiv om vahvištoittud Дата учреждена Ühthižrahvazkundiden Päassamblejal tal'vkus vodel 2021, praznuičese joga voden sidä aigan kactes valdkundoiden Kudmaižen lendandan sattusid[1].
Päazj
16. heinkud vodel 1969 amerikan kosmonavtad Apollon-11-avaruzlaival lendaškanziba Kudmaižele Kanaveral-nemelpäi (Florida-štat, Amerika). Necen znamasižen azjan avoinozutesen Kosmoskeskuses Džon F. Kennedi nimel vediba man valdkundoiden 33 televedäjad, Sovetskijan Sojuzan ezitajid ei olend [2].
Jäl'ges sidä, kut avaruzlaiv läksi Kudmaižen orbitale Nil Armstrong da Edvin Oldrin mäniba kudmaižen Or'ol-modulihe, Maikl Kollinz jäi pämoduliš[2].
20. heinkud vodel 1969 läz 20:17 časud UTC, päliči 109 časud 16 minutad 49 sekundad startaspäi Or'ol-modul' ištuihe Kudmaižele. Nil Armstrong läksi Kudmaižen male ezmäine, časun nelländesen päliči hänennoks ühtni Edvin Oldrin. Hö zavodiba tehta tedooppindprogramman[2].
Memorializacijan täht Kudmaižel oli sijatud kirjutez laudaižele[2]:
Tägä mehed Ma-planetalpäi ezmäižen kerdan haškahtiba Kudmaižele. Heinku 1969 voz' meiden aiganlugend. Mö tulim mirunke kaikes mez'kundaspäi.
Ližaks, astronavtad sijatsiba sputnikale Amerikan flag. Amerikam komissii kacui voimust sijata Kudmaižele OON-organizacijan flag, no reglamentaha ei panend[2].
Znamasižen päivän sädandan istorii
Vodel 2021 25. elokud — 3. sügüz'kud aigal oli Ühthižrahvazkundoiden (OON) komitetan 64 sessii, miččel pagišttihe kut voib kävutada avaruden mirun da kožmusen täht. Sessijan aigan International Lunar Village-sebran ezitajad tomotiba Komitetal vahvištoitta Rahvahidenkeskeižen Kudmaižen päiväd mehiden ezmäižen tulendan Ma-sputnikale muštoks. Komitet päti nevoda OON Päassamlejale vahvištoitta necidä päiväd 20. heinkud joga voden [3][4][5].
9. tal'vkud vodel 2021 OON Päassamblei rezol'ucijan № 76/76 «Rahvahidenkeskeine ühthižtö avaruden mirun kävutandas» oli sättud Rahvahidenkeskeine Kudmaižen päiv, miččen praznuitas joga voden 20. heinkud Apollon-11-avaruz'laivan kosmonavtoiden ezmäižen lähtendan Kudmaižele muštoks [1][6].
Rahvahidenkeskeine Kudmaižen päiv ližazi avaruz'temetikan znamasižiden päivididen lugetišt, miččen edel vahvištoiti Ühtenzoittud rahvahiden organizacii[1]:
- 12. sulakud — Rahvahidenkeskeine mehen lendandan avarudehe päiv.
- 30. kezakud — Rahvahidenkeskeine asteroidan päiv.
- 4—10 октября — Mail'man avaruden nedal'.
Päsatused
Rahvahidenkeskeižen Kudmaižen päivän tegendan päsatused, miččed ezitab OON-organizacii[1][6]:
- Joga vozne voimuz' ozutada Man-planetan valdkundoiden znamasižid sabutusid Kudmaižen opemižes da kävutandas.
- Kinditada rahvahan homaitust Kudmaižen opendamižehe.
- Levenzoitta planetan rahvahan keskes tedoid, kut voib kävutada Kudmašt.
Neniden satusiden abul pidab kehitoitta kožmusižen kudmoin läheližen avaruden da Kudmaižen londuzvaroid mez'kundan hüväks eloks da pideltas Artemida-kožmuses da käskos valdkundoiden rados avaruden opemižes da kävutandas, sidä lugus om Kudmaine da toižed taivhaližed kaluid, mitte om vahvištoittud 10. redukud vodel 1967 [1][7].
Päivän tem
- 2024 voz' — «Vaugištades kuvahaižid» (Kudmaižen suvipol'usan missijan polhe)[8][9].
- 2023 voz' — «Uden kudmaižen mez'kundan matkan augotiž»[8].
- 2022 voz' — «Koordinacii da seižui Kudmaižen opemižen kehitoituz»[9].
Azjtegod
- 2024 voz'. Ühtenzoittud rahvahiden organizacijan počtan administracii pästi kuz' počtmarkad da koume suvenirlehtest Rahvahidenkeskeižen Kudmaižen päivän muštoks. Tavaroil oma kudmaižen missijoiden fotokuvad[10].
- 2023 voz'. Znamasižen päivän kanman MKS-organizacii kingiti homaitust radiočastotoihe da kudmaižen retrasl'acionižen ühtištuzsisteman tegendaha. Päivän teman mödhe mäni 46 globališt azjtegod 42 man valdkundas[7][8].
- 2022 voz'. Päivän teman mödhe mäni 40 globališt azjtegod 23 man valdkundas. Rahvahidenkeskeine Kudmaižen päiv ezmäižen kerdan mänetiba Moskvan planetarijas[9][5].
Homaičendad
- ↑ 1 2 3 4 5 Международный день Луны, Организация Объединенных Наций, официальный сайт. Дата обращения: 15 heinkud 2024.
- ↑ 1 2 3 4 5 Сидорчик, Андрей. Великая миссия «Аполлона-11». Как американцы покорили Луну, Газета «Аргументы и Факты», официальный сайт (16 heinkud 2019). Дата обращения: 15 heinkud 2024.
- ↑ Прочие вопросы // Доклад Комитета по использованию космического пространства в мирных целях. Шестьдесят четвертая сессия (25 августа — 3 сентября 2021 года) : Официальные отчёты. — 2021. — № Дополнение № 20. — С. 47.
- ↑ Новости. Комитет ООН по космосу одобрил инициативу создания нового регионального образовательного центра по космической науке и технике. Госкорпорация «Роскосмос» (7 sügüz'kud 2021). Дата обращения: 15 heinkud 2024.
- ↑ 1 2 М. Быкова. В РАН рассказали о Международном лунном дне, Газета «Московский комсомолец», официальный сайт (1 heinkud 2022). Дата обращения: 15 heinkud 2024.
- ↑ 1 2 Резолюция 76/76. Международное сотрудничество в использовании космического пространства в мирных целях. Организация Объединенных Наций, официальный сайт (15 tal'vkud 2021). Дата обращения: 15 heinkud 2024.
- ↑ 1 2 МСЭ: в новую эпоху исследования Луны необходимо международное сотрудничество, Организация Объединенных Наций, официальный сайт (20 heinkud 2023). Дата обращения: 15 heinkud 2024.
- ↑ 1 2 3 Международный день Луны. РИА Новости (20 heinkud 2024). Дата обращения: 9 elokud 2024.
- ↑ 1 2 3 Call for Organisers – International Moon Day (IMD) 2024 Global Events – International Moon Day (амер. англ.). internationalmoonday.org. Дата обращения: 9 elokud 2024.
- ↑ Марки ООН отмечают Международный день Луны. Информационный портал ООН (19 heinkud 2024). Дата обращения: 9 elokud 2024.
Literatur
- Болондаев С.В. Луна и освоение ближнего космоса // Вестник науки. — 2019. — № 10 (19).
- Иловайский Игорь Борисович, Давтян-Давыдова Дарья Николаевна, Гусейнов Тофик Азерович. Отдельные правовые аспекты использования природных ресурсов Луны // Legal Concept. — 2023. — № 1.
- Калашников М.А., Краснопеев И.С., Безкоровайная Ю.Е. Правовой режим лунного пространства // Актуальные проблемы авиации и космонавтики. — 2012. — № 8.
- В.А. Сучков, Е.Л. Фарафонтова. Правовой аспект использования космического пространства и колонизации Луны // Актуальные проблемы авиации и космонавтики. — 2021.